رانت خواری یعنی چه؟ رانت یعنی حق بهره مالکانه بر زمین. اساس فئودالیته یعنی نظام ارباب و رعیتی بر همین رانت خواری استوار بود.
توجه داشته باشید مالک زمین چون مالک بر طبیعت بود طالب حق آب و گل می شد.
ریشه رانت خواری برزمینه تاریخ بسیار عمیق است. این که چگونه عده ایی مالک خاک و آب، مراتع و... شدند، و چطور بخش اعظمی از زمین های کشور، معادن و... در دست خان ها افتاد خود به سهم خود یک تاریخ علایده است.
رانت خوار یا خان فئودال که بهش ارباب می گفتند شخصیت پر نفوذ سیاسی هم بود. البته نظام استبدادی در کشور پیوسته میان جمع خوانین و شخص اول مملک اختلافاتی را موجب میشد. و در همه کشورها این اختلافات کم وبیش وجود داشت و در کشورهایی که از برهه ایی زمان با ایجاد یک نظام پارلمانی به تنظیم روابط ها میان فرد خان- و واژه خانه از همین جاست - و نظام دولتی- یعنی جمع - پرداختند در دوره های بعدی از تکامل موفق تر بودند تا از کشورهایی نظیر ایران که دارای چنین پیش زمینه فئودالی نشدند.
رانت خواری امروز در اقتصاد کشور بطور عمده در شکل بهره برداری حکومت از ذخایر طبیعی نفت کشور مطرح است.
حکومت در رابطه با ذخایر طبیعی کشور مانند یک ارباب فئودال عمل می کند یعنی حق بهره مالکانه اش را که از راه عایدات نفت حاصل میشود در جیب کشادش سرازیر می کند.
باید توجه داشت بهره مالکانه نفتی یعنی بخشی از عایدات حاصله از فروش ذخایر طبیعی نفت نظیر کلیه بهره های مالکانه و اربابی حاصل هیچ کاری و هیچ سرمایه گذاری نیست.
به عبارت دیگر خاصیت رانت خواری در همین هستی انگلی و ادعای مالکانه اش نهفته است.
حال کشوری که به هر علتی از راه ملی شدن نفت دارای درآمدهای مفت رانت خواری گشت که حاصل هیچ کاری و سرمایه گذاری نیستند باید با این درآمدها و ثروت هایی هنگفت طبیعی اش چه کار کند؟
هر آدم عاقلی در جواب خواهد گقت :
این ثروت های طبیعی را صرف راه اندازی های اقتصادی، سرمایه گذاری کلان باید کرد که بخش خصوصی به تنهایی از عهده آن بر نمی آید.
باید صرف زیر ساخت های اقتصادی نظیر راه ها نمود تا شریان اصلی اقتصاد کشور به حرکت درآیند.
باید پیرو مدلی از یک ساختار اقتصادی مدرن بود و دراین راه ثروت های طبیعی کشور را هزینه بهره برداری از ثروت های انسانی نمود.
باید از این راه در همه زمینه ها به اشتغال زایی، پرورش استعدادها و رشد روحیه اکتشاف و تحقیق پرداخت.
باید....
باید...
در عوض این که ملا خور نمود.
درعوض این که صرف ماجراجویی های نظامی، امنیتی و... کرد
در عوض این که.....
فرهاد واکف
