درباره حکومت و رابطه آن با دین
پنج نوع از این رابطه وجود دارد
حکومت دینی
حکومت دنیا گرا یا سکولاریست
حکومت دین گرا یا رلیگینیست
حکومت ضد دینی
حکومت بیطرف
حکومت دینگرا و حکومت ضد دینی دو نوع از افراط در رابطه حکومت با دین هستند. مبنای حرکت هر دو حکومت دین است. مبنای حرکت حکومت دینگرا از دین مثبت است. مبنای حرکت حکومت ضد دین از دین اما منفی است. حکومت دینگرای مثبت و حکومت دینگری منفی تمام وقتشان را صرف دین میکنند. یکی بطور مثبت برای دین و دیگری بطور منفی برای دین حکومت میکند. اگر دینگرای مثبت دین را منشأ حکومت و سعادت دنیوی میداند حکومت دینگرای منفی در عوض دین را منشأ عدم سعادت بشری و وظیفه حکومت را در ضدیت با این آفت انسانی می‌بیند. حکومت دینگرای منفی یا حکومت ضد دینی فرم افراطی دیگر و نقطه مقابل از حکومت تئوکراتی است. تئوکراتی معمولا دشمنی قویتر از حکومت ضد دینی نمیشناسد. در همه جا برای توجیه حکومت خود از حکومت ضد دینی یاد میکند. دو نوع حکومت دیگر وجود دارند که رابطه‌شان با دین مورد توجه است.: یکی از آنها حکومت دنیا گراست. حکومت دنیا گرا برعکس حکومت دینگرا عمل میکند. در دینگرایی دین و در دنیا گرائی دنیا مبنا است. در حکومت دنیا گرا دین در خدمت دنیا است. دین وسیله یی است در دست حکومت. برای همین مرز میان حکومت دین گرا و حکومت دنیا گرا گاهی در هم میرود. در دینگرایی دین هدف حکومت و در دنیا گرائی وسیله در دست حکومت است. نوع دیگر حکومت، حکومت دینی است. رابطه حکومت دینی با دین دوستانه است. حکومت دینی تئوکراتی نیست اما نسبت به دین هم بی تفاوت نیست. با دین مروت میکند. نه دین را وسیل قرار میدهد نظیر حکومت سکولاریست و دنیا گرا و دین را هدف مثل حکومت تئوکراتیک و دین گرا. نوع آخر حکومت، حکومت بیطرف است. رابطه این حکومت با دین بیطرفی است. حکومت بیطرف یک حکومت سکولار است اما سکولاریست نیست. دین در این حکومت نه هدف(مثبت و منفی) نه وسیله و نه دوست و طرف مشارکت است. دین امری خصوصی و مربوط به حکومت نمیشود.
